Գեթսեմանի այգի (հուն.՝ Γεθσημανί, եբր.՝ גת שמנים, գատ շմանիմ, արամեերեն՝ ܓܬ ܫܡܢܐ, գատ շամնա, բառացի «ձեթի մամլիչ»), տեղանք (կամ գյուղ) Ձիթենյաց լեռան ստորոտում, Կեդրոնի հովտում, Երուսաղեմի հին քաղաքի արևելյան մասում: Գտնվում է Իսրայելի տարածքում:
Գեթսեմանի այգին այսօրվա դրությամբ ոչ մեծ այգի է՝ 47 × 50 մետր չափերով: Ավետարանիչների ժամանակ Գեթսեման է կոչվել ամբողջ շրջակա հովիտը, որն ընկած էր Ձիթենյաց լեռան ստորոտին և Աստվածամոր գերեզմանին կից տարածքում: Ըստ Նոր Կտակարանի, ավանդաբար համարվում է այն վայրը, որտեղ Հիսուս Քրիստոսը վերջին անգամ աղոթք էր անում. դրանից հետո ձերբակալեցին նրան: Ըստ Սուրբ գրքի Հիսուսը և նրա աշակերտները կանոնավոր կերպով այցելում էին այս տարածքը, որը և հիմք դարձավ Հուդային գտնել նրան այդ գիշեր: Գեթսեմանի այգում այսօր աճում են չափազանց հին ութ ձիթենիներ:
Համաձայն Ավետարանի, այստեղ գալի է Քրիստոսը իր աշակերտների հետ, աղոթում է բանտարկվելուց առաջ, հետո մատնվում է և ձերբակալվում (Մատթ. 26:36-57, Մրկ. 14:32-53, Ղուկ. 22:39-53, Հովհ. 18:1-13):
|
Գոյություն ունի չորս տեղամաս, որոնց մասին հիշատակվում է իբրև Հիսուսի աղոթքի վայր՝ Մատնության գիշերը.
Քրիստոներության մեջ Գեթսեմանի այգին համարվում է որպես Քրիստոսի չարչարանքի վայր և ավանդաբար համարվում է ուխտագնացության վայր: Հայտնի է, որ Քրիստոսի աղոթքի վայրում IV դարում կառուցվել է բյուզանդական եկեղեցի, որն ավելի ուշ ավերվել է: XII դարի կեսերին կառուցվեց նոր եկեղեցի, որը կրկին ավերվեց: 1681 թվականից սկսյալ Գեթսեմանի այգին համարվում է Ֆրանցիսկյան միաբանության սեփականությունը: 1848 թվականին այդ տարածքը քարե պարսպով առանձնացրել են:
Այսօրվա դրությամբ Գեթսեմանի այգում գտնվում են մի քանի քրիստոնեական եկեղեցիներ:
Ֆրանցիսկյան միաբանության կաթոլիկ այս եկեղեցին կառուցվել է հնթացս 1919—1924 թվականների: Խորանի առջև գտնվում է այն նույն քարը, որի վրա, ըստ Ավետարանի, աղոթել է Տերը մատնության գիշերը: Եկեղեցու մեջ կիսախավար է ի հիշատակ այն նույն գիշերվա, որբ մատնվեց ու չարչարվեց: Առաստաղին պատկերված են 12 երկրների զինանշանները, որոնք գումար են հանգանակել եկեղեցու շինարարության համար (Արգենտինա, Բելգիա, Բրազիլիա, Կանադա, Չիլի, Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա, Գերմանիա, Իտալիա, Մեքսիկա և ԱՄՆ): Պատերը զարդարված են խճանկարներով՝ «Գեթսեմանյան աղոթք», «Փրկչի մատնությունը» և «Քրիստոսի ձերբակալումը»:
Գեթսեմանի այգուց քիչ հյուսիս է գտնվում Աստվածածնի Վերափոխման ուղղափառ եկեղեցին՝ Աստվածածնի գերեզմանի վրա: Այն կառուցվել է XII դարում այն վայրում, որտեղ 326 թվականին Սուրբ Հեղինեն հիմնեց առաջին եկեղեցին: Ըստ ավանդության եկեղեցում են գտնվում նաև Աստվածամոր ծնողների՝ Սուրբ Հովակիմի և Սուրբ Աննայի, ինչպես նաև Սուրբ Հովսեփի գերեզմանները: Եկեղեցու ամենաներքևի մասում գտնվում է գերեզմանը, որտեղ առաքյալները թաղել են Մարիամ Աստվածածնին: Եկեղեցին պատկանում է Հայ Առաքելական և Երուսաղեմի ուղղափառ եկեղեցիներին:
Սուրբ Մարիամ Մագդաղենացի Ռուս ուղղսփառ եկեղեցին կառուցվել է 1885—1888 թվականներին Ալեքսանդր III կայսեր կողմից՝ ի հիշատակ մոր՝ Մարիա Ալեքսանդրովնայի: Համարվում է ռուսական դասական ճարտարապետության մոսկովյան ոճի կառույց՝ սոխակերպ գմբեթներով: Խորանը կառուցված է սպիտակ մարմարով և զարդարված է բրոնզե դրվագներով: Հատակը բազմագույն մարմարից է: Եկեղեցում կան սրբապատկերներ, որոնք պատկանում են Վասիլի Պետրովիչ Վերեշչագինի վրձնին:
Գեթսեմանի այգում աճում են ութ հազվագյուտ հին ձիթենիներ: Հետազոտությունները, որոնք անցկացրել է Իտալիայի ազգային հետազոտական խորհուրդը 2012 թվականին, ցույց տվեցին, որ ձիթենու ծառերը դասվում են մարդու պատմության ամենահին շրջանին: Ռադիոածխածնային հետազոտություններից պարզվեց, որ ութ ծառերից երեքը թվագրվում են 1092, 1166 և 1198 թվականներին ԴՆԹ հետազոտության արդյունքներ: