Փրկչի Աստվածահայտնության տաճար (իսպ.՝ Catedral del Salvador en su Epifanía) կամ Փրկչի տաճար (իսպ.՝ Catedral del Salvador de Zaragoza) կամ Լա Սեո (իսպ.՝ La Seo), հռոմեա-կաթոլիկական տաճար Իսպանիայի Արագոն ինքնավար համայնքում` Սարագոսա քաղաքում:
Լա Սեո տաճարը գտնվում է համանուն հրապարակում (Plaza de la Seo)` քաղաքային երկրորդ տաճարից` Դել Պիարից (իսպ.՝ Basílica de Nuestra Señora del Pilar) ոչ հեռու: Երկու տաճարներն էլ` և' Լա Սեոն, և' Դել Պիարը, համարվում են մայր տաճար. այդպիսի որոշում է կայացրել Հռոմի պապ Կլիմենտ X-ը, ով փորձում էր վերջ տալ եկեղեցիների կարգավիճակի մասին վեճերին:
Հայտնի է, որ անտիկ ժամանակաշրջանում տաճարի տեղում գտնվել է Սարագոսայի ֆորումը` հրապարակը (ներկայումս ֆորումի թանգարանը գտնվում է Դե լա Սեո հրապարակի տակ): Երբ 8-րդ դարում Սարագոսան նվաճվում է մավրերի կողմից, ֆորումի տեղում կառուցվում է Թայֆա Սարագոսա մուսւլմանական պետության քաղաքային գլխավոր մզկիթը: Սարագուստա ալ Բայդա մզկիթը (այսպես էր վերանվանվել քաղաքը` իսպ.՝ Saraqusta al Baida) համարվում է հնագույններից մեկը Ալ-Անդալուսում: Այն երկու անգամ վերակառուցվել է (9-րդ և 11-րդ դարեր), իսկ նրա մուտքը գտնվել է այնտեղ, որտեղ ներկայիս տաճարի մուտքն է: 1998 թվականի վերակառուցման ժամանակ հայտնաբերվել են հին մզկիթի որոշ տարրեր` մինարեթի ներքին պատի, առաստաղի և միհրաբի հատվածներ:
1118 թվականի մայիսին Արագոնի արքա Ալֆոնսո I-ը սկսել է Սարագոսայի պաշարումը, որն ավարտվել է նույն թվականի դեկտեմբերի 18-ին, և քաղաքը դարձյալ անցել է քրիստոնյաներին: Տեղի մուսուլմանական բնակչությունը պարտավորվել էր հաջորդ տարվա ընթացքում լքել քաղաքը, իսկ մզկիթը փակվում է և վերանորոգվում: 1121 թվականի հոկտեմբերի 4-ին հին շինությունը օծվում է որպես Սուրբ Փրկչի եկեղեցի (իսպ.՝ San Salvador):
1140 թվականին կիսաքանդ եկեղեցու տեղում սկսվում է նոր տաճարի շինարարությունը: Այն քարից էր, ուշ ռոմանական ոճով, եռանավ բազիլիկի տիպի, զարդարված կիսաշրջանաձև աբսիդներով, խորանի հատվածում եղել են մի քանի քանդակներ:
1204 թվականից մինչև 15-րդ դարի սկիզբը տաճարում են կատարվել Արագոնի բոլոր ղեկավարների թագարդրման արարողությունները, ինչից հետո թագավորները երդվել են: Տաճարում անցկացվել են նաև թագավորական ընտանիքի անդամների մկրտության, ամուսնության և հոգեհանգստի արարողակարգեր: Երբ 1318 թվականին Սարագոսայի թեմը, որ մինչ այդ ենթարկվում էր Տարագոնի արքեպիսկոպոսությանը, ստանում է միտրոպոլ արքեպիսկոսության կարգավիճակ, և Լա Սեոն դառնում է արքեպիկոպոսության գլխավոր տաճարը: 1346 թվականին սկսվում է տաճարի վերակառուցումը. խորանի հատվածի լրացուցիչ լուսավորության համար կառուցվում է գմբեթ` մուդեխար ոճով: 1360 թվականին արքեպիսկոպոս Լոպե Ֆերնանդես դե Լունայի հրամանով նույն ոճով կառուցվում են Պաբոստրիա (la Pabostría) փողոցի կողմի մուտքի ճակատամասը և Միքայել Հրեշտակապետի կապելան` Պարոկիետան (la Parroquieta): Նույն ժամանակաշրջանում տաճարի ճարտարապետության մեջ ի հայտ են գալիս գոթական ոճի տարրեր. դրանք ներկայիս կենտրոնական նավերն են` վիտրաժային պատուհաններով:
15-րդ դարի սկզբին քանդվում է տաճարի գմբեթը և հակապապ Բենեդիկտ XIII-ի հրամանով սկսվում է տաճարի հերթական վերակառուցումը: Բարձրացվում են ռոմանական աբսիդները, դրանց կողմնային հատվածներում կառուցում են երկու աշտարակ, կառուցվում է նոր գմբեթ, որն իր ձևով հիշեցնում է պապական տիարա: 1686 թվականին քանդում են մուդեխար ոճով արդեն խարխուլ զանգակատունը, որի տեղում 1703 թվականին ճարտարապետ Ժան-Բատիստ Կոնտինիի նախագծով սկսում են իտալական բարոկկո ոճով նոր զանգակատան կառուցումը: Այս նույն ոճով, բայց կլասիցիզմի տարրերով, 18-րդ դարում վերանորոգվում է ճակատամասը: Տաճարի վերջին վերակառուցումը սկսվել է 1975 թվականին և շարունակվել 23 տարի: 1998 թվականին Լա Սեո տաճարը հանդիսավոր բացվել է Իսպանիայի թագավոր Խուան Կառլոս I-ի և նրա կնոջ` Սոֆյայի ներկայությամբ:
Ներկայումս տաճարը բաղկացած է հինգ նավերից և վեց թռիչքից, որոնք ծածկված են ջլաղեղի սյուներով: Նավերը հենված են կոնտրֆորսներին, որոնք ուշ գոթական ոճով են, փակ պատերով և ձևավորում են ներքին կապելաները: Խաչակենտրոնը պսակված է երկմակարդակ գմբեթով (ներքին մակարդակն ունի ուղղանկյան, իսկ վերինը` ութանկյան ձև), որն իր մեջ համադրում է մուդեխար, գոթիկա և վերածնունդ ոճերը: Սյուների ջլաղեղները, որոնք ամեն անկյունից ձգվում են վերին մակարդակով, ձևավորում են ութանկյուն աստղ: Գմբեթի թմբուկի խորշերում տեղադրված են արագոնյան սրբերի քանդակներ:
Հռոմեական բարոկկո ոճով զանգակատունը քառահարկ աշտարակ է` 90 մ բարձրությամբ: Նախագիծը մշակել է իտալացի ճարտարապետ Ժան-Բատիստ Կոնտինին 1683 թվականին (հետաքրքիր է որ Կոնտինին ոչ մի անգամ չի եղել Սարագոսայում և չի տեսել զանգակատունն ավարտուն վիճակում), շինարարությունը սկսվել է 1703 թվականին: 1787 թվականին աշտարակի երկրորդ հարկում տեղադրվել է ժամացույց: Աշտարակի առաջին հարկը քարից է, իսկ մնացածները` աղյուսից: Ժամացույցն ու ճակատամասը զարդարող քանդակները, զարդապատկերները, բազրիքը և որոշ այլ տարրեր պատրաստված են կրաքարից:
Տաճարի տեսքն ամբողջացնում են բաց պատշգամբն ու Ավագերեցի տունը, որը գտնվում է փողոցի մյուս կողմում` սուրբ Բարդուղիմեոսի մուտքից ոչ հեռու: 1293 թվականին որոշում է ընդունվել կառուցել միջանցք-պատկերասրահ, որը կմիացնի տաճարին կից Վանահոր տունը Ավագերեցի տանը: 1587 թվականին բաց պատկերասրահում ձևավորել են դիտահարթակ` պլատերեսկո-մուդեխար ոճի երեք մեծ պատուհաններով, որոնք նայում են Սուրբ Բրունոյի հրապարակին (Plaza de San Bruno): Հետագայում պատկերասրահը զարդարվել է կավե ծեփվածքով, որ հիշեցնում է Ալխաֆերիա պալատի դռների ու պատուհանների հարդարանքը:
Տաճարի հյուսիսային կողմում գտնվում են երկու աբսիդներ, որոնք պահպանվել են 12-րդ դարի ռոմանական տաճարից, և սուրբ Միքայել Հրեշտակապետի կապելայի (Պարոկիետա) ներքին պատը` մուդեխար ոճով (չնայած կապելայի ներքին հարդարանքը գոթական ոճով է), որտեղ թաղված է արքեպիսկոպոս Լոպե Ֆերնանդես դե Լունան:
Լա Սեո տաճարի` գոթական ոճով հարդարանքը գլխավորապես ներկայացված է գլխավոր խորանի և երգչախմբի համար նախատեսված հատվածի միջոցով, որոնք ձևավորվել են 15-րդ դարում: Խորանը պատրաստված է գունավոր ալաբաստրից, ունի 16 մ բարձրություն և 10 մ լայնություն: Այն համարվում է եվրոպական ուշ գոթիկայի գլուխգործոցներից մեկը: Երգչախմբի համար նախատեսված հատվածը, որ գտնվում է տաճարի կենտրոնում, քարե 117 նստատեղերով հատված է: 18-րդ դարում այն զարդարվել է բրոնզե ոսկեզօծ բազրիքով, որը պատված է Հիսուսի, Պողոս և Պետրոս առաքյալների քանդակներով: Մուդեխար ոճով են պատրաստված աբսիդները, գմբեթը, ներքին պատը և սուրբ Միքայել Հրեշտակապետի կապելայի ծածկը:
Ավանդատանը, ուր կարելի է մտնել մուդեխար ոճով պատրաստված և վերածննդի տարրերով զարդարված դռնով, պահպանվում են 17-18-րդ դարերի` վալենսիական և արագոնյան դպրոցների նկարիչների գործերը: Այնտեղ պահպանվում են նաև մասունքների պահարան, որը ստեղծել է ոսկերիչ Պեդրո Լամայսոնը 1537-1541 թվականների միջակայքում, և որի դռները նկարազարդել է Ֆրանցիսկո Գոյայի ուսուցիչ Խոսե Լուսանը: Պահարանի պատրաստման համար օգտագործվել է 218 կգ արծաթ:
Կապիտուլի սրահում գտնվում է 1932 թվականին հիմնադրված Ֆլամանդական գոբելենների թանգարանը: Դա աշխարհի խոշորագույն հավաքածուներից մեկն է, որտեղ ներկայացված է 15-18-րդ դարերի 60 գոբելեն, որոնցով կարելի է պատկերացում կազմել այդ արվեստի զարգացման մասին:
Ընդհանուր առմամբ, Լա Սեոյում կա 28 կապելա: Դրանցից են`
1998 թվականից Լա Սեո տաճարը` որպե մուդեխար ոճով ճարտարապետական հուշարձան, ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում:
