Խեֆրենի բուրգ, (ավելի ճիշտ Խաֆրի) մեծությամբ երկրորդ Հին Եգիպտական բուրգն է: Գտնվում է Մեծ Սֆինքսի, ինչպես նաև Քեոփսի բուրգի և Միկերինի (Մենկաուրի) բուրգի մոտ՝ Գիզայի սարահարթում: Կառուցված լինելով մ.թ.ա 26 դարի կեսերին և ունենալով 143,9 մ բարձրություն անվանվել է Ուրթ-Խաֆրա («Մեծ Խաֆրա» կամ «Պաշտելի Խաֆրա»):
Չնայած Խաֆրի բուրգը իր չափերով զիջում է իր հոր`Խուֆուի բուրգին, սակայն նրա դիրքը ավելի բարձր թմբի վրա և կտրուկ թեքությունը արժանի հակառակորդ են դարձնում Մեծ բուրգի համար: Երկու մեծ սենյակները և երկու հատվող միջանցքները, որոնք տանում են դեպի հորիզոնական միջանցք, իրենցից ներկայացնում են Խուֆուի բուրգի համեմատ ավելի համեստ տարածք: Թաղման սենյակը, որը գտնվում է բուրգի տակ, այլևս պատված չէ գրանիտով, չնայած այդ պաշտպանիչ նյութը առատ օգտագործվել է բուրգի ներսում (բարձր միջանցքում, պարիսպում և սարկոֆագում), ինչպես նաև դրսում (բուրգի և տաճարների հիմքի երասպատում): Սենյակի տանիքածածկը ապահովել է կամարաձև ծպեղներով , որոնք գնահատված են ավելի ամուր, քան Խուֆու բուրգի հորիզոնական հեծանները: Խաֆրիի ուղղանկյուն դասական ձևով սարկոֆագը գեղեցիկ փայլուն գրանիտից տեղադրված է եղել թաղման սենյակի երեսպատման մեջ: Կանոպաների համար որմնախորշը, որը տեղադրված է Խաֆրի սարկոֆագի մոտ, եղել է նորամուծություն, որը ավելի ուշ մեծ տարածում է գտել: Հիմա այդ բուրգը գտնվում է լավ վիճակում, չնայած նրա չափսերը մի քիչ փոքրացել են, և հիմա կազմում են 210,5 մ x 210,5 մ հիմքով և 136,4 մ բարձրությամբ:
Փարավոնների ժամանակ Խաֆրի բուրգը եղել է ընդհամենը հոգեհանգստի համալիրի տարր, որը ներառել է իր մեջ փոքր ուղեկից բուրգը, հավանաբար,կառուցված Խաֆրիի կնոջ համար, պարսպի պատը, թաղման տաճարը, ճանապարհը, հովտի տաճարը և նավահանգիստը, որը նույնպես անհրաժեշտ էր կառուցել: Համալիրի ժամանակակից վիճակը թույլ է տալիս ասել, որ նրա բոլոր տարրերը ավարտված են եղել: Խաֆրիի տաճարները, որոնք օրինակներ են դարձել Հին թագավորության փարավոնների համար, կառուցված են եղել բազմատոննայավոր սալիկներից և կրաքարից: Թաղման տաճարի քարե սալիկապատ մուտքի երկարությունը հասնում է 5,45 մետրի և կշռում է մինչև 42 տոննա: Դրանք եղել են հսկայական շենքեր: Թաղման տաճարի չափսերը եղել են 113 մետրը 49 մետրի վրա,իսկ հովտի տաճարինը՝ 45 մետրը 50 մետրի վրա, որի այժմյան պահպանված բարձրությունը կազմում է 13 մետր: Հաշվի առնելով գտնված կտորները, Խաֆրիի ներքին տաճարի քանդակագործական ստեղծագործությունների ընդհանուր թիվը հասնում է ավելի քան 200 արձանի: Նրանց մեջ՝ հայտնի հիանալի պահպանված արքայի արձանը, պատրաստված է մուգ-կանաչ դիորիտից: Տիրակալը հպարտ բազմում էր գահին՝ գեղեցիկ շարֆը գլխին և Ուռեյը ճակատին, իսկ նրա հետևում ճչում է արծվակերպ աստված Հորը:
Բարձրությունը՝ 143,9 մ (275 թագավորական կանգուն)
Կողմնային կողի երկարությունը՝ 215,3 մ (410 թագավորական կանգուն)
Թեքության անկյունը՝ 53° 10’
Բուրգի ծավալը՝ 2 211 096 մ³
Բուրգի հիմքը իրենից ներկայացնում է քառակուսի 210,5 մետր կողմերով (սկզբում 215,3 մետր կամ 410 թագավորական կանգուն): Վրիպումը իսկական քառակուսուց կազմում է ոչ ավել քան 8 սմ: Զուգահեռ մոտարկումը հանդիսանում է գործնականում իդեալական և ուղիղ 1’15": Կողային սահմանները կողմնորոշված են աշխարհի չորս կողմերով ոչ ավելի քան 5’26" վրիպմամբ: Դեֆորմացիայի պատճառով կողմերի կրած փոփոխությունը հանգեցնում է բուրգի վերին մասում 3’46" չափով սխալի առաջացմանը։ Սահմանների թեքության աստիճանը հավասար է 53°10’ և 52°02’, ինչը շատ մոտ է տեսական մեծությանը, որը համապատասխանում է լանջի 4/3 թեքությանը։ Եգիպտական եռանկյան այս թեքությունը (ուղղանկյուն բուրգ 3, 4, 5 կողմերով տեսական անկյան թեքությամբ 53°07’48"), հիշատակված է եղել Ահմեսի մաթեմատիկական պապիրուսների չորս բաժիններում (տես Մաթեմատիկան Հին Եգիպտոսում)։ Բուրգը սկզբում ունեցել է 143,9 մետր բարձրություն (275 թագավորական կանգուն): Ծածկված է եղել կրաքարով, որը այսօր էլ երևում է գագաթին՝ 45 մետրի վրա:
Բուրգը զարդարված է եղել վարդագույն գրանիտով՝ պիրամիդիոնով, որը այժմ կորած է: Վկայություններ չկան այն մասին, թե գրանիտը զարդաված է եղել կրաքարով, գիպսով կամ ոսկով:
Չնայած նրան, որ Հին Եգիպտական ոչ մի բուրգ չի պահպանել իր գագաթի պիրամիդիոնը, Խաֆրենի բուրգի վրա պահպանվել են իր ամրակապման համարյա բոլոր քարերը, որոնք կազմում են փոքր քառակուսի հրապարակ՝ քառակուսի հատակագծով, խորությամբ. այդ առանձնահատկությունը բուրգին դարձնում է յուրահատուկ և թույլատրում է մեզ իմանալ բուրգի գագաթին պիրամիդիոնների ամրացման եղանակը:
Շատ լավ է պահպանվել նաև գրանիտային սարկոֆագը իր տանիքով: Կառուցվածքով նա նույնական է վատ պահպանված Քեոփսի բուրգի սարկոֆագին: Ինչպես Քեոփսի սարկոֆագը կան մի քանի փորված անցքեր կողային նիստերի վրա և տանիքում, որոնք ըստ երևույթին փակում էին սարկոֆագը պղնձե գլաններով:
Բուրգի վերևում պահպանված երեսպատման «գլխարկը» գտնվում է ծայրաստիճան քայքայված վիճակում, և ձևավորում է «քիվեր», ինչն իր գագաթ բարձրանալը դարձնում է ծայրաստիճան դժվար գործ անգամ փորձված լեռնագնացների համար: Եթե Քեոփսի բուրգի գագաթ բարձրանալը գիտնականներին թույլատրվում է, նույն գործի համար Խեֆրենի բուրգի վրա ոչ մեկին գործնականում չի թույլատրվում:
Ըստ երևույթին, Խեֆրենը ամուր առողջությամբ չի առանձնացել: Խեֆրենի բուրգի կառուցման մեջ պարզ հետազոտվում են կառուցման երկու փուլ: Փարավոնի հանկարծակի մահվան դեպքում կառուցվել է փոքր բուրգ՝ թաղման պալատով, որը գտնվում է ներքին հատվածում: Այդ է ցույց տալիս միջանցքի խորշը, որը գտնվում է նրա մուտքի դիմաց, դա այսպես ասած "սարկոֆագի գործողությունների սենյակն" է, հաճախ հանդիպող դամբարանների կառուցման մեջ: Քանի որ այդ զգուշացումը ավելորդ էր, ավելի ուշ բուրգը վերակառուցվել է դիտելի չափսերով, գերեզմանի բարձր և հարավային տեղափոխմամբ, իսկ սկզբնական գերեզմանը վերափոխվել է թաղման գույքագրման պահեստ:
