| Սեն Դենի աբբայություն | |
|---|---|
| alt=Սեն Դենի արևմտյան ճակատը | |
| Հիմնական տեղեկություններ | |
| Տեղագրություն | Ֆրանսիա Սեն ԴԵնի, |
| Կոորդինատներ | 48°56′08″ հս․ լ. 2°21′35″ ավ. ե. / 48.93556° հս․. լ. 2.35972° ավ. ե.Կոորդինատներ: 48°56′08″ հս․ լ. 2°21′35″ ավ. ե. / 48.93556° հս․. լ. 2.35972° ավ. ե. |
| Դավանանք | Կաթոլիկ եկեղեցի |
| Թեմ | Հռոմեյական կաթոլիկական եկեղեցու Փարիզի արքիեպիսկոպոսի թեմ |
| Նահանգ | Իլ-դը-Ֆրանս |
| Տարածք | Ֆրանսիա |
| Մունիցիպալիտետ | Փարիզ |
| Հոգևոր կարգավիճակ | կանգուն |
| Ներկա վիճակ | Գործող |
| Ճարտարապետական նկարագրություն | |
| Ճարտարապ. տիպ | Եկեղեցի |
| Ճարտարապետական ոճ | գոթական, ռոմանական |
| Ճակատի ուղղություն | արևմուտք |
| Կառուցման սկիզբ | 1140 թ. |
| Կառուցման ավարտ | 1144 թ. |
| link=Վիքիպահեստ Վիքիպահեստում | |
Սեն Դենի աբբայություն (ֆր.՝ Abbaye de Saint-Denis), միջնադարյան Ֆրանսիայի բենեդիկտյան աբբայություն Փարիզի հյուսիսային արվարձան Սեն Դենիում։
1-ին դարում աբբայության տեղում հռոմեական Կատուլիակ կոչվող բնակավայր էր (լատ.՝ Catulliacum)։ Ըստ քրիստոնեական ավանդության գլխատված և գլուխը ձեռքին, Մոնմարտրից այստեղ է եկել Փարիզի առաջին եպիսկոպոս Դիոնիս Փարիզեցին։ 475 թվականին, Սուրբ Ժենևիևայի օրհնությամբ, սրբի գերեզմանի վրա բազիլիկ են կառուցում։ Դագոբեր I-ի ժամանակ այստեղ հիմնվում է բենեդիկտյան մենաստան, որը 630 թվականին վերակառուցվում և դառնում է մենաստանի գլխավոր տաճարը։
Աբբայությունը իր առավելագույն ծաղկմանն է հասնում Սուգերի աբբայի ժամանակ, որը 1137-1144 թվականներին կառուցում է առաջին գոթական ոճով եկեղեցին։ Սկզբում այս ոճը պարզապես կոչվում էր ֆրանսիական ոճ (Opus Francigenum)։ Սա էական ազդեցություն է թողնում Ֆրանսիայում գոթական ոճի զարգացմանը։ 13-րդ դարի սկզբին Լյուդովիկոս IX Սուրբը հրամայում է բազիլիկ տեղափոխել իր նախորդների աճյունները և դրանց համար մահարձաններ ստեղծել։ Այդ ժամանակից եկեղեցին ծառայել է որպես ֆրանսիական թագավորների գերեզմանատուն։ Աբբայությունը, որտեղ թաղված են համարյա Ֆրանսիայի բոլոր թագավորները և նրանց ընտանիքի անդամները, հաճախ անվանում են «ֆրանսիական թագավորների գերեզմանոց»։
Այստեղ թաղված են 25 ֆրանսիական թագավոր (սկսած Դագոբեր I-ից, † 638), 10 թագուհի, 84 արքայազն և արքայադստրեր։ Արևմտյան ճակատի մի մասը, երկու աշտարակներն ու գավիթը կառուցվել են Սուգերիի օրոք։ 13-րդ դարի 10 մետրանոց 37 պատուհաններով սրահը, տաճարի ներքին հարդարանքը և Դիոնիսոսի արձանը ավելի ուշ շրջանի են։ Դամբարաններից շատերը ոչնչացվել են 1793 թվականի հոկտեմբերին, մի մասը տեղափոխվել են Փարիզ, բայց Վիոլե լե Դյուկը դրանք վերադարձրել է ետ։
Առավել գեղարվեստական արժեք ունեն Լյուդովիկոս IX-ի որդի Լյուդովիկոսի, Լյուդովիկոս XII-ի և նրա կնոջ Աննա Բրետոնացու Հենրիխ II և իր կնոջ՝ Եկատերինա Մեդիչիի և Ֆրանցիսկոս I-ի դամբարանները, նաև Ֆրեդեգունդի († 597) մոզայիկ հուշարձանը։ 1814 թվականին թագավորների և նրանց հարազատների ոսկորները հավաքվում և տեղադրվում են աբբայության ոսկրանոցում։ Հեղափոխության ժամանակ գլխատված Լյուդովիկոս XVI-ի և Մարիա Անտուանետի, տարագրության մեջ մահացած արքայազնի ու արքայադստեր մնացորդները վերաթաղում են ստորգետնյա խորանում։ 1820 թվականին այստեղ թաղվում են նաև Շարլ Ֆերդինանդը, 1824 թվականին Լյուդովիկոս XVIII-ը։ 1830 թվականի հեղափոխությունից հետո աբբայությունում հուղակավորություն չի կատարվել։ Շառլ Բուրբոնի համար նախապես պատրաստված գրանիտե սալը այդպես էլ չօգտագործվեց, քանի որ թագավորը մահացավ վտարանդիության մեջ։
Աբբայության հին շենքում 1815 թվականից սկսած գտնվում է 1801 թվականին Նապոլեոն Բոնապարտի հիմնած Պատվո Լեգեոնի ասպետների դուստրերի և քույրերի ինստիտուտը։ 1869 թվականին աբբայությունը վերականգնել է հայտնի ճարտարապետ Վիոլե լե Դյուկը։
2004 թվականի հունիսի 9-ին եկեղեցում հողին է հանձնվել Լյուդովիկոս XVI-ի և Մարիա Անտուանետի որդի, այդպես էլ գահ չբարձրացած Լյուդովիկոս XVII-ի սիրտը։
Լևոն Զ-ի գերեզմանաքարը Սեն Դենի աբբայությունում է թաղված Կիլիկիայի հայկական վերջին թագավոր Լևոն Զ-ն։ Նա կյանքի վերջին տարիներին ապրել է Փարիզի Սենտ–Օուեն պալատում, որը նրան 1384 թվականին հատկացրել էր Ֆրանսիայի Շառլ VI թագավորը։ Մահվանից հետո աճյունը ամփոփվել է Ցելեստինցիների աբբայությունում՝ իր նշանակալությամբ Սեն Դենիից հետո երկրորդ գերեզմանատանը։ Ֆրանսիական մեծ հեղափոխությունից հետո Լևոն Զ-ի սպիտակ մարմարե գերեզմանաքարը տեղափոխել են Սեն Դենի։ Գերեզմաանը դատարկ է, քանի որ հեղափոխության ժամաանակ Լևոն Զ-ի մասունքներն էլ պզծվել և շպրտվել դուրս։
Հուշարձանի հեղինակը անհայտ է։ Այն կատարված է շատ ռեալիստական, որը տեղիք է տալիս մտածելու, որ կատարվել է թագավորի կենդանության օրոք Լևոն Զ-ի պառկած արձանի ձեռքերում են գայիսոն (այժմ կոտրված է) և ձեռնոցներ՝ մեծ արքայազների խորհրդանիշները։ Գերեզմանաքարին գրված է՝
| 25px | Այստեղ հանգչում է ազնվաբարո և հիասքանչ արքայազն Լևոն դե Լուսինյան Զ-ն, լատինական Հայաստանի թագավորը, որը մահացել է Փարիզում 1399 թվականի նոյեմբերի 29-րդ օրհնյալ օրը։ Աղոթեք նրա համար։ | 25px |
Cy gist tres noble et excellent prince Leon de Lizingnen quint roy latin du royaume d'Armenie qui rendit l'ame a Dieu a Paris le XXIXe jour de novembre l'an de grace M.CCC.IIIIXX.XIII. Priez pour luy
Կատեգորիա:Փարիզի եկեղեցիներ Կատեգորիա:Փարիզի գերեզմանատներ
