Տիուանակո կամ Տայպիկալա (երբեմն՝ Տիաուանակո, Տիուանակու, Տիվանակո, այմարա՝ Tiwanaku), հին քաղաք, համանուն անդյան քաղաքակրթության հոգևոր և քաղաքական կենտրոն։ Գտնվում է Բոլիվիայի Տիտիկակա լճի հարավային ափից 15 կմ հեռավորության վրա։ 2000 թվականին ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում։
Տեղական բնակչության մեծ մասը խոսում է այմարա (հնդկացիների երեք լեզուներից մեկը, որը հեռավոր նմանություն ունի կեչուալեզվի հետ), փոքրամասնությունը՝ ուրու (Uru) կամ նրա նման չիպայա (Chipaya) լեզուներով։ Նախկինում տարածված է եղել ներկայում անհետացած պուկինա լեզուն։ Ալան Կոլատան կարծում էր, որ այս բոլոր լեզուները կարևոր են եղել Տիուանակոյում։ Տարածքի անվանումը այմարա լեզվով համահունչ է եղել Տայպիկալայի հետ (Taypikala, Taipikala), որը նշանակում է «քար կենտրոնում», քանի որ տարածքը, նրանց կարծիքով, գտնվում էր աշխարհի կենտրոնում։ Անվանումը, որով Տիաուանակաոն կոչել են նրա բնակիչները, չի պահպանվել նրանց՝ գիր չունենալու պատճառով։ Կարծիք կա, որ դրանից առաջ գոյություն է ունեցել անվանում նաև պուկինա լեզվով։
Համարվում է, որ նախագաղութային Բոլիվիայում արդեն 2-9-րդ դարերում Տիուանակոն եղել է ամենամեծ քաղաքը Կենտրոնական Անդյան տարածաշրջանում և Պուկինա պետության կենտրոնը։ Այդ ժամանակ քաղաքը գրավել է մոտ 6 կմ² տարածք և ունեցել 40 հազար բնակիչ։ Մոտ 1180 թվականին բնակիչները լքել են քաղաքը կոլյա (այմարա) ցեղերի կողմից Պուկինայի ջախջախումից հետո։
Պուկինա պետականության անկումից հետո Տիուանակոն՝ նրա կարևոր նշանակություն ունեցող կենտրոնը շարունակել է կարևոր դեր խաղալ ինկերի դիցաբանության մեջ։ Նրանք Տիուանակոն համարել են այն վայրը, որտեղից ծնունդով եղել են իրենց առաջին առասպելական կառավարիչ սապա ինկա Մանկո Կապակը և նրա քույրը և կինը՝ Մամա Օկլիոն։ Սա վկայում է այն վարկածի օգտին, որ պատմական ինկերի ծագել են Տիուանակո տարածաշրջանից։
Տիուանակոն մեծ տեղ է զբաղեցնում այմարա ժամանակակից ժողովրդի լեգենդներում և հավատալիքներում։
Որոշ ուսումնասիրողների կարծիքով՝ ամենահին ավերակները վերաբերում են մ.թ.ա. 200 թվականից մինչև մեր թվարկության 200 թվականն ընկած ժամանակահատվածին, գլխավոր կառույցները՝ մեր թվրկության 600-1000 թվականներին ընկած ժամանակահատվածին։