Տիրինս, հինավուրց քաղաք Արգոլիսում, Պելոպոնես թերակղզում: Եգեյան մշակույթի նշանավոր հուշարձաններ են գտնվել (մ.թ.ա.17-14 դդ ծաղկման ժամանակաշրջան) մայրցամաքային Հունաստանի տարածքում՝ Միկենեում և և Տիրինսում՝ Եվրոպայի հնագույն ամրոցներում: Ինչպես և Պելոպոնեսի ոի Փոքր Ասիայի մյուս քաղաքներում, Տիրինսի և Միկենեյի մշակույթը սկզբնավորվել է տոհմական հասարակարգի քայքայման և բասիլևսների գլխավորած մի շարք մանր պետությունների կազմավորման շրջանում:
Մայրցամաքային Հունաստանի գեղարվեստական մշակույթը Կրետեի մշակույթից տարբերվում էր իր խստությամբ ու զորեղությամբ, թեև ուներ նրա հետ նաև շատ ընդհանրություններ: Այդ մշակույթի ինքնօրինակությունն առավել ցայտուն դրսևորվեց հոյակերտ ճարտարապետության մեջ: Զառիկող ժայռոտ բլուրների վրա կառուցվող պալատներում և բնակավայրերում (որոնք հետագայում ստացան «ակրոպոլ - միջնաբերդ» անվանումը, որ նշանակում է «վերնաքաղաք»), ամեն ինչ ենթարկված էր թշնամիներից պաշտպանվելու խնդիրներն: Հսկա, կոպիտ տաշված քարերով շարվում էին պաշտպանական պատեր, որոնց հաստությունը մոտ 10մ էր, բարձրությունը 18-20մ: Հին հույներին թվում էր, թե միայն առասպելական միաչքանի հսկա կիկլոպները կարող են այդպիսի պատեր կառուցել: Գիտնականները դրանք անվանում էին «կիկլոպյան պատեր»: Տիրինսում կառուցված ակրոպոլ-միջնաբերդը լիակատար պատկերացում է տալիս նման պալատի նախագծման մասին: Ի տարբերություն Կրետեի պալատ-լաբիրինթոսի՝ Տիրինսի պալատում ամեն ինչ ենթարկված է պարզ կարգուկանոնի, համաչափության, որով հասել են կոմպոզիցիայի մեծ ամբողջականության: Միջնաբերդը շրջափակվում էր հզոր պատերով, մուտքը փակվում երեք դարպասներով: Նրա կենտրոնը մեծ գավիթով պալատն էր: Պալատի կոմպոզիցիայում գլխավոր դեր է կատարում ուղղանկյուն հատակագծով մի շինություն, որի մեջտեղում կա օջախ՝ այսպես կոչված մեգարոն: Այն ծառայում էր պալատի տղամարդ բնակչության հանդիսավոր ժողովների համար: Դեպի մեգարոն են տանում նախասենյակը և երկսյուն սրահը, որը նրան կապում է գավիթի հետ: Մեգարոնը հետագայում կազմեց հունական տաճարի ավանդական տիպի ձևավորմն հիմքը: Մասնավորապես, երկսյուն սրահով, այսպես կոչված, «կողապատերով տաճարն» անմիջապես սկսվում է մեգարոնից: Միկենեյան ճարտարապետության մեջ առանձնահատուկ ուշադրություն էր նվիրվում դարպասների ամրապնդմանը: Միկենեի ընդարձակ բազմահարկ ամրոցի կենտրոնական՝ Առյուծի դարպասը (մ.թ.ա. 14-13դդ.) մի փառահեղ կառույց է, որը խորհրդանշում է միկենեյան թագավորների հզորությունը: Այն կառուցված է հսկա, ուղղաձիգ դրված սալերից, որոնք ծածկված են միակուռ քարերով: Դարպասի սյունամեջ տարածությունը ծածկված է կրաքարե եռանկյուն սալով, որը զարդարված է եգեյան արվեստում եզակի հոյակերտ ռելիեֆով. երկու էգ առյուծներ են կանգնած վերընթաց լայնացող սյան երկու կողմում: Միանման շրջված, կիսադեմ՝ նրանք ահեղորեն նայում են ներքև՝ կազմելով գեղազարդային (դեկորատիվ) համաչափ, այսպես կոչված հերալդիական (զինանշագիտական) կոմպոզիցիա:
Տիրինսի և Միկենեի պալատների պատերը զարդարված էին որմնանկարներով, դրվագված էին ալեբաստրե եզրազարդերով: Ինտերիերի հարստությունը պալատի խիստ արտաքին տեսքի հակադրությունն էր: Այստեղ հաճախ հանդիպում են ճակատամարտի և որսի տեսարաններ, բայց դրանցում անհետանում են շարժումների ազատությունը և անբռնազբոսիկությունը: Կոմպոզիցիան ստանում է ինքնապարփակ և հավասարակշռված բնույթ, երանգավորումը դառնում է ավելի խայտաբղետ, այդպիսին է Տիրինսի որմնանկարը՝ «Որսորդ կանանց մեկնումը» (մ.թ.ա. 14 դար, Աթենք, Ազգային հնագիտական թանգարան): Հոմերոսը Միկենեն անվանել է Ոսկեշատ: Իրոք, միկենեյան դամբարաններում գտնվել են նուրբ աշխատանքի զարմանալի, ոսկուց և արծաթից պատրաստված մեծ քանակությամբ զանազան առարկաներ՝ գավաթներ, սկահակներ, բաժակներ, ոսկե դիմակներ, փղոսկրե բռնակներով բրոնզե սրեր, ամենաբարդ զարդերով դաշույններ: Դրանց ձևը և բնույթը մոտիկ են Կրետեի դաշույններին, բայց դրանցում կարելի է նկատել նաև արևելյան ազդեցություն:
Տրոյական պատերազմում (մ.թ.ա. 13դ. սկիզբ) եգեյան աշխարհի վաղ ժամանակաշրջանի ստրկատիրական պետություններն անկում ապրեցին, որը հեշտացրեց բալկանյան թերակղզու նվաճումը հունական դորիական ցեղերի կողմից, նոր մշակույթի սկիզբ դրեց: Հնագետներ Գ.Շլիմանի և Ա. Էվանսի կողմից Եգեյան մշակույթի հայտնագործումը 19-20դդ. վերջին երրորդամասի հնագիտության կարևորագույն նվաճումներից մեկն է: Եգեյան աշխարհի ժառանգությունը քիչ դեր չի խաղացել Հունաստանի և Հռոմի գեղարվեստական արժեքների ստեղծման գործում:
